Yapı Teknolojisinde GÖRÜNÜM - Celal Okutan

Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Tesisat Dergisi Sayı 52, Nisan 2000 deprem bölgelerindeki kamu yapılarının durumu açıkça bellidir. Bu nedenle kararnamenin teknik tanımları, yetki ve sorumluluk kavramları çok eksik ve yanlış yaklaşımları göstermektedir. Ayrıca kararname metni özellikle uzmanlık tanımları görev ve yetki yaptırımları yönünden karmaşık bir hale gelmiştir. Çağımızda, ileri ülkelerde yapıların yönetim, tasarım, uygulama, imalat, işletme, mühendislik hizmetlerinde görev alan mühendis ve mimarlardan, işverenler, yatırımcı kuruluşlar, proje yönetim ve müşavirlere kadar bütün teknik hizmetlerde öncelikle uzmanlık aranmaktadır. Bu tür uzmanlık, deneyim ve üretimin başarılarına bağlı profesyonelliktir. Profesyonellik ise mühendislikte belirli bir prosedürle sağlanabilir. Profesyoneller kendi içinde ihtisas alanlarına göre sınıflara ayrılır ve sorumlulukları, yükümlükleri ile tanımlanır. Yapı teknolojisinde hizmet tanımları profesyonellerin (liability) yetki sigortaları ile belgelenmiştir.Bu garanti, uzmanların hatalarını ve mali sorumluluklarını karşıladığı gibi, esas olarak hizmetin yapabilirlik garantisini de gösterir. Dolayısıyla üretim dizgisinde yer alan tasarımdan işletmeye kadar olan etaplarda görevli mimar ve mühendislerin uzmanlıkları, yıllara bağlı deneyim, bilgi, üretim ve ileri teknolojiyi takip etme yeteneklerinin gelişimi ile değerlendirilmeli; kamu, üniversite, meslek odaları ve dernekler tarafından seminer ve kurslara endeksli olarak sertifıkalandırılmamalıdır. Esasen bilgi toplumlarında işverenler bu uzmanları ürünleri, hizmetleri, becerileri ve gerekiyorsa sigorta garantileri ile kolayca bularak sorumluluk içinde hizmeti onlardan talep etmektedirler. Bu nedenle sorumluluk içermeyen yapı üretiminde denetim, kontrol ve sigorta sistemleri ile arzulanan amaca ulaşılamaz. Yapıda denetim ve kontrol hizmetleri ise ihtisasa dayalı uzmanlıktan farklı, bilgi ve deneyim gerektiren sorumlu bir görevdir.Yapıların elde edilmesi prosedürü içinde proje yönetim, proje kontrol müşavirliği gibi teknik sorumlu, şantiye ve proje müdürlüğü hizmetleri de uzmanlık ve sorumluluk gerektirir. Bu nedenle, üretimdeki ihtisas alanlarında uzman danışman olan bu profesyonellerin de sorumluluğu tasarım, uygulama, imalat ve işletme hizmetlerinin benzeri olup, üretimde müteselsil sorumluluk içindedirler. Buna karşın, kararname de amaçlanan yapıda denetim yöntemi ise, ihtisası gerektiren profesyonel uzmanlıktan çok farklı fakat görevin yapılmasında sorumlu, tarafsız, kamu adına yapılan bir teknik görev olmalıdır. Bu hizmetin kapsamı sağlıklı kentlerde güvenli ve dayanıklı yaşanabilir yapıların asgari ve zorunlu standartlar yönünden uygunluğunu kontrol edip denetlemektir. Bu anlamda hizmet, ülkede geçerli imar yasaları, çevre, enerji, deprem, yangın, sağlık, hijyen vb. yapı kodlarına ve devlet yasalarına göre yapılır. Devlet tarafından onaylanmış, yerel yönetimlerce yöre koşullarına adapte edilmiş zorunlu standartların uygulaması, genelde yerel yönetimlere bağlı, yetki ve yaptırımlarında bağımsız, hizmetlerinde ise sorumlu teknik elemanlar veya yörede tescilli ve güvenilir diploma yetkili mühendislik kuruluşları tarafından yapılmalıdır. Genellikle bu teknik elemanların yapı teknolojisinde uzman olmaları gerekmez. Buna karşın görevleri gereği sorumlu oldukları hizmet alanlarında deneyimli, bilgili ve yetenekli olmaları zorunludur. Bu bakımdan, görevlilere kamu kurumları, üniversiteler, meslek