Yapı Teknolojisinde GÖRÜNÜM - Celal Okutan

Yapı Deneiimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Tesisat Dergisi Sayı 52, Nisan 2000 Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi ile gündeme gelen sağlam ve güvenli yapı elde etme girişimleri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından hazırlanan 10 Nisan 2000 gün ve 24016 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmündeki Kararname ile ülkedeki plansız, kontrolsüz ve kalitesiz yapılaşmayı kontrol ve denetim yöntemleri ile önlemeyi amaçlamaktadır. Kararname amacının çağdaş norm ve standartlarda yapı üretmek olduğu vurgulanmakla beraber; ülkemizde çevre, enerji, yangın, hijyen, sağlık ve benzeri konularda zorunlu uluslararası standartların bulunmadığını, yapılarda yaşanabilirlik ve kullanılabilirlik normlarının geçerli olmadığını göz ardı ederek; yürürlükteki mevzuatın eski ve yetersizliği doğrultusunda bürokratik bir yaklaşımla, müfettişlik denetim yöntemi uygulanmıştır. Kararname, yapılarda can ve mal güvenliğine yönelik, toplum yararına, sağlıklı temel kuralları koymak yerine; afetlerde zarara uğrayan kişilerin hakkını koruma ve doğabilecek zararların tazmini gibi acıların sarılmasına yönelik afet sonrası denetim ve sigorta yöntemlerini ağırlıklı içermesi nedeniyle, mühendislik ve mimarlık hizmetlerinde uzmanlık ve sorumluluk temel ilkelerini belirlemekten yoksun sayılır. M.Ö.2000 yıllarında geçerli Hammurabi Kanunları'nda bile yapıyı inşa edenlerde uzmanlık ve sorumluluk esas alınırken, XXI. yüzyılda ülkemizde denetim ve mali sorumlulukla, diploma yetkili teknik elemanlardan sağlıklı yapı üretimi beklentisi ve güvensiz yapıların toplumsal zararlarını sigorta tazminatları ile telafisi yoluna gidilmesi çok çarpıcı bir yaklaşım olmaktadır. Toplum yaşantımızda can ve mal güvenliği önlemleri öncelikle olay öncesinde sağlıklı kurallarla alınmalıdır. Habitat 2 toplantısında gündeme gelen, yapıda yaşanabilirlik ve kullanılabilirlik koşulları bu amaçla vazedilmiştir. Sağlıklı ve güvenli yapı kavramı demir, çimento, kalıp sistemine endekslenemez. Amaç, yapının zorunlu standartlara uygun uzmanlar tarafından üretimi olmalıdır. Kararname bu yönleri ile öncelikli tedbirlerden çok uzaktır. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu veya bu konuda özel kanunlara tabi kamu kurum ve kuruluşların yapacakları veya yaptıracakları yapılarda, bu kanun hükmündeki kararname hükümlerinin uygulanmaması ise daha şaşırtıcı bir uygulamadır. Bu yaklaşım yasayı sosyal nitelikten uzaklaştırmakla kalmamış, yapı üretiminde uzmanlıkta, denetim ve kontrolde teknik kurallarla bağdaşmayan bir ikilem yaratmıştır. Hastane, kongre merkezi, konser salonu ve benzeri özel ve önemli yapılarda yıllarca karşılaşılan sorunlar, bu tür yaklaşım boyutlarını sergilemektedir. Ayrıca 9